Foto: Aerophoto (17 Juni 1992)
LEARN
Het kunstwerk Broken Circle/Spiral Hill van Amerikaanse kunstenaar Robert Smithson werd in 1971 speciaal voor de nu legendarische tentoonstelling Sonsbeek buiten de Perken gemaakt in een actieve zandafgraving net buiten Emmen. Het is het enige "earthwork" van Robert Smithson buiten de Verenigde Staten.
Filmstill uit "Nancy Holt and Robert Smithson, Breaking Ground: Broken Circle/Spiral Hill (1971-2011)"
Filmbeelden: Nancy Holt (1971), Benito Strangio (2011)
Broken Circle/Spiral Hill
Broken Circle/Spiral Hill ligt in een voormalige zandafgraving bij Emmen en is het enige landschapskunstwerk van Robert Smithson buiten de Verenigde Staten. Het kunstwerk werd in 1971 aangelegd in het kader van de buitententoonstelling Sonsbeek buiten de perken en bestaat uit twee delen. Broken Circle bestaat uit een in het water van de zandafgraving aangelegde landtong met in het midden een zwerfkei afkomstig uit de ijstijd. Spiral Hill is de naastgelegen kegelvormige heuvel met een spiraalvormig pad van waar het publiek uitzicht heeft op de Broken Circle en het groenblauwe water van de voormalige zandgroeve.
Smithson vond het ontworpen en geplande landschap van Nederland fascinerend en was geïnteresseerd in landschappen waar de prehistorie nog te ervaren was. De geologische en industriële geschiedenis van zuidoost Drenthe lokten Smithson uiteindelijk naar de zandafgraving in Emmen. Voor het oeuvre van Smithson is Broken Circle/Spiral Hill een cruciaal kunstwerk, omdat het zijn interesse in het werken met de industrie en post-industriële landschappen toont. Hij stond hiermee aan de basis van de zogenaamde ‘land reclamation’: het herbestemmen en herontwikkelen door kunstenaars van gebieden die door industrieel of ander menselijk ingrijpen waren aangetast. In Emmen realiseerde hij een kunstwerk in een actieve zandmijn dat 50 jaar later nog immer actueel is, urgente problemen van onze tijd verbeeldt en mensen over de hele wereld inspireert.
Robert Smithson
Robert Smithson bij Spiral Jetty. Foto: Onbekend (ca. 1970)
Robert Smithson (1938-1973) was één van de belangrijkste naoorlogse Amerikaanse kunstenaars. In zijn korte artistieke carrière, die bruut werd beëindigd door een vliegtuigongeluk, speelde hij een cruciale rol binnen de voornaamste kunststromingen uit zijn tijd: conceptuele kunst, minimal art en land art. In zijn kunstwerken en teksten reflecteert hij op de relatie tussen mens en planeet, tussen ecologie en economie, onderwerpen die vandaag de dag nog actueler zijn dan in zijn tijd. Aangetrokken door (post)industriële landschappen brak zijn werk met traditionele opvattingen over wat kunst zou kunnen zijn en waar het te zien was.
Smithson is vooral bekend om zijn ‘earthworks’ Spiral Jetty (1970, Great Salt Lake, Utah), Broken Circle/Spiral Hill (1971, Emmen) en Amarillo Ramp (1973, Amarillo, Texas). Zijn interesses waren reizen, cartografie, geologie, architecturale ruïnes, prehistorie, filosofie, science fiction, populaire cultuur en taal.
In zijn korte maar productieve leven maakte Smithson schilderijen, tekeningen, sculpturen, earthworks, films, video’s, foto's en diawerken, essays en alles daar tussen in. Smithson reflecteerde op de positie van de mens in de wereld en rekte de conceptuele en fysieke grenzen van kennis op. Van zijn historische ‘earthworks’ tot zijn quasi-minimalistische sculpturen, non-sites, essays, schetsen, voorstellen, collages, tekeningen en radicale heroverwegingen van het landschap, zijn ideeën zijn nog steeds relevant en urgent.
Zijn kunstwerken bevinden zich in museale collecties over de hele wereld, waaronder Dia Art Foundation, New York; Museum of Modern Art (MoMA), New York; National Gallery van Australië, Canberra; National Museum for Modern Art, Tokio; Solomon R. Guggenheim Museum, New York; en het Whitney Museum of American Art, New York.
"Nature is never finished."
ROBERT SMITHSON
Verleden, heden en toekomst
Broken Circle/Spiral Hill is gesitueerd in een voormalige zandafgraving dat in particulier bezit is. Broken Circle/Spiral Hill is een uniek kunstwerk met een rijke geschiedenis dat zijn weerklank heeft in het heden, maar waarvan de toekomst nog onbekend is.
Uit correspondentie van Smithson valt op te maken dat hij het kunstwerk aan Nederland of de Nederlanders heeft geschonken, maar de details over hoe het werk moet worden verzorgd en wie hiervoor de verantwoordelijkheid moet dragen, ontbreken. Sinds 1971 heeft de vrijgevigheid van de eigenaren van de zandmijn ervoor gezorgd dat Broken Circle/Spiral Hill al vijf decennia lang bezocht en gewaardeerd wordt door lokale, nationale en internationale bezoekers.
Meer dan 45 jaar lag Broken Circle/Spiral Hill in een actieve zandafgraving van de Zand- en Exploitatie Maatschappij, het familiebedrijf De Boer. Zij waren nauw betrokken bij de totstandkoming en het beheer van het kunstwerk. De voormalige zandgroeve heeft sinds 2019 een nieuwe eigenaar waarmee afspraken zijn gemaakt voor openstelling van Broken Circle/Spiral Hill in 2021. Land Art Contemporary en Holt/Smithson Foundation hebben de ambitie om samen met de huidige terreineigenaren te werken aan een duurzame toekomst voor Broken Circle/Spiral Hill, zodat het ook in de komende 50 jaar een inspiratiebron kan zijn voor toekomstige generaties.
Partners
“Land Art Contemporary en Holt/Smithson Foundation grijpen de vijftigste verjaardag van Robert Smithsons Broken Circle/Spiral Hill (1971) aan als startpunt om samen met diverse partijen na te denken over en toe te werken naar een duurzame toekomst voor dit baanbrekende voorbeeld van Land Art in Nederland. Broken Circle/ Spiral Hill is een van de belangrijkste voorbeelden van Land Art ter wereld, en het enige permanente ‘earthwork’ van de kunstenaar buiten de Verenigde Staten.”
Lisa Le Feuvre, directeur Holt/Smithson Foundation & Anne Reenders, programmadirecteur Land Art Contemporary
Nieuwsblad van het Noorden (vrijdag 25 juni 1971)
Abonneer op onze nieuwsbrief.
Alle kunstwerken en afbeeldingen van Nancy Holt en Robert Smithson vallen onder het copyright van Holt/Smithson Foundation, onder licentie van VAGA in ARS, New York.
